Генрых далідовіч усе яшчэ наперадзе
Аповесці i апавяданні
Падрыхтаванае на падставе: Далідовіч Генрых, Цяпло на першацвет: Аповесці і апавяданні — Мінск: Мастацкая літаратура, 1976. — 272 с.
Рэдактар: А. А. Жук
© OCR: Камунікат.org, 2012
© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2012
Аповесці
УСЁ ЯШЧЭ НАПЕРАДЗЕ
Нечакана i незаўважна прайшла пара высокага светлага неба, яркага сонца, празрыстых белых воблакаў: набеглі халодныя сіберныя вятры, нагналі нізкіх i цяжкіх хмар. На дварэ стала кожнага дня імжэць, халаднець, а на бярозах жаўцела i ападала долу лісце.
Раней я не заўважаў гэтай свежай пары, не ўмеў добра прыкмеціць, калі пачынаецца ранняя восень,— калі яшчэ ў жніўні аднаго дня лёгенька пацягне цвярозлівай здаровасцю, паніжэе, стане чуйным, шэрым неба, лес i поле запахнуць верасамі i свежай раллёю. Гэта не адразу ўбачыш, пачуеш; але як прашуміць над табою, праляціць i схаваецца за небакраем плойма шпакоў, толькі тады ясна адчуеш, што гэта не выпадкова: апусцела поле, ужо даўно няма ластавак, адыходзіць дяпло i ідзе штосьці новае,— i ты ўвесь напаўняешся гэтым новым, сур’ёзным i сталым пачуццём.
Сёлета я пасталеў, адчуў нешта новае,— таму, што выпісаўся, выехаў летам з горада i зноў вярнуўся ў вёску, стаў працаваць настаўнікам. Трапіў я не ў свае родныя мясціны, а «за свет», як кажа мая маці,— на той бок Мінска. Стаў на кватэры ў старэнькім ашаляваным доміку, у пажылых гаспадароў-пенсіянераў, з першых дзён спадабаўся гаспадыні: суседзі сталі шаптацца, што яна задумала ажаніць мяне са сваёй дачкой-пястушкай.
Гэтая Ленка, высокая, поўная, скончыла летам дзесядігодку, нікуды не паступіла i цяпер гуляе, вылежваецца дома — у саўгас на работу ісці не хоча («дзесяць класаў канчала»), a ў горад не пускае маці. Я колькі разоў паглядзеў на гэтую Ленку, падумаў сабе «добрая дзеўка», але заляцацца не стаў: далей ад спакусы.
Адразу пасля горада мне тут, у невялікай вёсцы, сумна, неяк няўтульна. Моладзі мала, усе ў горадзе, прыязджаюць дамоў толькі суботаю. Сустрэўся я колькі раз на вечарынках з тутэйшымі хлопцамі-аднагодкамі— i адпала ахвота бавіць з імі час: яны думаюць зусім не так, як я, i гутарка ў ix адна — пра сваю работу. Пра трактары i машыны. I яны мне, i я ім не мог нічога многа сказаць. Перакінуліся мы адным-двума словамі пра тое, што ўсе добра ведалі, i яны болей мяне не зачапілі, хоць i на «вы» называлі, i я больш не загаварыў да ix, думаў пра сваё. Пасядзеў крыху, паслухаў ix, вясёлых i бесклапотных, i пайшоў дамоў. Прападаю дзень у школе (даю ўрокі, пакідаю дзяцей на дадатковыя, вяду літаратурны гурток). Калі прыйду дамоў, адпачываю, чытаю ці правяраю сшыткі, пішу сябрам лісты. Толькі вечарам выйду пасядзець на лаўцы, падыхаць паветрам i дапільнаваць паштальёнку (можа, будзе пісьмо). Сяджу i наглядаю, як людзі завіхаюцца, грабуць бульбу, абіваюць кашы i носяць у скляпы поўныя мяхі, валакуць з лесу грыбы. Гляджу на адзінокі, рэдзенькі дымок: цяпер у печы мала хто паліць вечарам, а то i зусім не паліць. I не таму, што берагуць людзі дровы, а напрацуюцца, натопчуцца за дзень, сяк-так уходзяцца па гаспадарцы, пап’юць малака i кладуцца спаць.
Выйсці, зайсці няма да каго: настаўнікі нашы жывуць далека, у другой вёсцы, а з тутэйшых суседзяў я яшчэ нікога не ведаю. Адвыкаю пакрысе ад горада, перастаў штодня прасавацца, галіцца, чысціць туфлі (пасля дажджу па нашых вуліцах нельга прайсці, я ўжо задумаў пасля першай аплаты купіць боты), забываю горад, толькі сняцца ноччу высокія шматпавярховыя дамы, вялікія універмагі i кнігарні, кінатэатры, шырокі праспект, па якім штохвіліны ідуць i ідуць кудысьці людзі. A ў вушах звіняць нашы студэнцкія гутаркі, калі мы спрачаліся пра вершы Еўтушэнкі, аповесці Быкава, пра «сярдзітых маладых людзей», пра авангардыстаў, пра песні Высоцкага. Ды пра што мы толькі студэнтамі не спрачаліся, у чым толькі не хацелі разабрацца, каго мы толькі не хвалілі i не лаялі.
Яшчэ слаба верыцца, што я цяпер не студэнт, ранічкамі нават усхопліваюся, хутчэй апранаюся, бягу мыцца — баюся спазніцца на лекцыю. Гляну на чужую хату, на стосы сшыткаў на стале,— сяду i лаю сябе: «Павел, мілы мой, ты ўжо не Павел, не дыпломнік, а Павел Мікалаевіч, настаўнік, будзь крыху болей салідны i не смяшы людзей. Цяпер ты стаў жыць сталей, вучыць дзятву i зарабляць сабе кавалак хлеба, аддаваць Радзіме доўг, які яна табе пазычала пятнаццаць гадоў. »
Я, калі казаць шчыра, хацеў пасля інстытута застацца ў горадзе, уладкавацца ў мінскую школу ці рэдактарам у якое выдавецтва, але мяне ў сталіцы не пакінулі, сказалі: калі вас пасылаюць у вёску — то i едзьце, парабіце свае тры гады, а там нешта будзе відаць. У аспірантуру таксама не збіраліся мяне запрашаць, не бачылі ўва мне вялікага вучонага, таму я i апынуўся тут, у Міланьскай школе.
Я ехаў сюды i загадзя ведаў, што ў любой вёсцы не сходзіш на «Мелодыі сяброў», на футбол, у тэатр ці ў філармонію, кнігарню, не пачуеш свежых плётак пра артыстак, пісьменнікаў ці футбалістаў. Але ж тых Іванаву, Мар’янавіча, Магамаева, Крысталінскую можна паслухаць і паглядзець па тэлевізары, цяпер не той век, што трэба суткамі дабірацца на конях у горад, што ў вёсках цемната i глухата. Гэта гарадскім веска мо страшная, а я, вясковы, яе не баюся, буду жыць i працаваць старацца так, як вучылі ў інстытуце.
«Папрацуем, Павел Мікалаевіч,— думаў я,— папрацуем i паглядзім, што будзе».
Загадчык райана хацеў паслаць мяне на працу ў васьмігодку (калі мяне забяруць восенню ў войска, для васьмігодкі будзе лягчэй; яшчэ ў Міланьках ніхто з маладых больш года не заставаўся, таму, як пасля я даведаўся, мною «заткнулі» дзюрку). Загадчык, калі сватаў мяне ў гэтую школу, хваліўся, што ў Міланьках — вялікі лес, глыбокая рака, разумныя настаўнікі, i мне там будзе выгода.
Я паслухаў яго i паехаў. У школе мне сказалі, што моваведа ім трэба, гадзін вольных хапае, далі мне весці тры мовы — рускую, беларускую i нямецкую. Набралася ўсіх разам дваццаць пядь гадзін. Каб сказаў студэнтам, то жартавалі б: варта яшчэ ўзяць спевы, маляванне, фізкультуру.
Папрацаваў два месяцы i бачу, што стамляюся. Студэнтам было лягчэй: сядзі i слухай або прыкідвайся, што ловіш кожнае слова выкладчыка. А цяпер цяжкавата — нагаваруся так, што ахрыпае голас, баліць галава; прыйдзеш дамоў i не хочацца есці. Гаспадыня пачала ўжо бедаваць, што худнею.
Я думаў, што дзеці ў васьмігодцы будуць невялікія, ціхмяныя, будуць вельмі паважаць i слухацца настаўніка.
Источник статьи: http://litvek.com/book-read/335603-kniga-genryih-vatslavavich-dalidovich-tsyaplo-na-pershatsvet-chitat-online
Генрых далідовіч усе яшчэ наперадзе
— Што ты яшчэ хочаш, сынок? — спытала Ларыса, запыніўшыся каля стала.
— Напітку,— адказаў Віктар.
— Яго зараз прынясе тата,— прамовіла і, каб не думаць пра мужа, зноў зірнула на торт. Сама ж спякла! Дзеля сённяшняга дня!
Торт — высокі, з рудаватымі бакамі і з беллю наверсе, з арэхавымі кветачкамі і з чырванаватаю, з крэму, лічбаю «10» — узвышаўся на белай крышталёвай падстаўцы і вельмі хораша ўпрыгожваў святочны стол.
«Дзесяць нашаму сыну! — зноў, каторы ўжо раз за апошнія дні, здзівілася, паківала ад узрушэння галавою.— Адкуль, адкуль узяліся так раптоўна гэтыя гады?»
Здаецца, зусім жа нядаўна, толькі пазаўчора, ну, самае вялікае летась-пазалетась, яна і Павел скончылі універсітэт і — маладзенькія, танклявыя, як падлеткі, сарамлівыя — прыехалі сюды з невялікімі чамаданчыкамі, але з вялікімі марамі, надзеямі. Папрацавалі з год, яна і надалей тут засталася, а ён пайшоў у армію. Вярнуўся — зноў пачалі настаўнічаць разам, пажаніліся. Заявіўся Віктар. Прынёс ён ім шмат клопатаў, бяссонных начэй, слёз, але і звычайнай, глыбокай чалавечай радасці, шчасця. Апошні час, калі сын падрос, вылюдзеў, ім палягчэла, жыццё ўвайшло ў сваю, усталяваную, каляіну, але раптам пабеглі-паімчаліся гады за гадамі. І вось сын падлетак ужо, а ім з Паўлам — о, божа! — па трыццаць пяць! Сярэдні ўзрост чалавека, як кажуць! На дарозе да старасці. Старасць? Якая старасць?! Дык колькі ж тады даецца чалавеку маладосці?
Ларыса перавяла позірк на сына: ён стаяў паблізу. Худзенькі, нешырокі ў плячах, але высокі, ёй па плячук. Мужчынка!
«І прыгожанькі, дзякуй богу! — зарадавалася яе мацярынскае сэрца.— Густыя чарнявыя валасы, высокі лоб, крышку раскосыя, як і ў мяне, вочы, кірпаценькі, як і ў Паўла, нос. »
Не вытрывала, усміхнулася. І сын усміхнуўся, можа, і адчуваючы, пра што яна, маці, цяпер думае: гэтыя дні толькі і была гаворка ў хаце пра яго «юбілей», пра тое, як хутка ён, Віктар, падрос. Пагладзіла яго па галаве. Ён, нібы і напраўду ўжо зусім дарослы, засаромеўся ды пацепнуў плячыма: ну што ты, мама! Хіба я яшчэ маленькі? Няўжо ты зараз, як раней, год-два таму, падхопіш на рукі і падкінеш угору?! Я ж сёлета пайшоў ужо ў чацвёрты клас!
Адышлася. З нейкім чуллівым жаночым смуткам і са шкадаваннем: губляе-губляе над сынам тую ўладу, тое зачараванне, што мела раней. Яна і яшчэ хоча апекаваць яго як маленькага, а ён прагне волі, стараецца ўсё рабіць сам. Ён ужо, як заўважала не раз, з усмешкаю пазірае, калі яна часам забудзецца, што ён не малы, падыдзе да Паўла і па-маладому прытуліцца. У апошні час яна пачала ўжо асцерагацца, стрымлівацца ад такіх парываў і аж спалохалася: а над кім ёй цяпер мець апеку? Над Паўлам страціла яе ўжо даўнавата, ён вызваліўся ад яе неяк зусім непрыкметна. Можа, і таму, што яна ў свой час усю ўвагу аддала сыну — сядзела год з ім дома, пасля сама вадзіла ў яслі і ў сад, у школу, ды і цяпер ён вучыцца, жыве толькі пад яе назіркам. Паўлу на гэта не было і цяпер няма часу, ён заўсёды мала дома і стыкаецца. Больш бывае ў школе, у сельсавеце, у саўгасе ці ў раёне. Адным словам, яна з трывогаю пачала адчуваць: застаецца нібы адна. Адна ў гэтым вялікім свеце. Ці так і трэба, што кожны — муж, жонка, дзеці — хоча жыць сам па сабе? Яны хіба звязаны толькі нейкімі нябачнымі ніцямі? Якія тыя ніці? Ці моцныя яны? Здаецца, гэтыя пытанні вельмі простыя, але адказаць на іх даволі цяжка.
Ларыса памкнулася да іншага, Паўлавага рабочага стала. Да ручніка, талерак, лепшых — толькі для вялікага свята — мельхіёравых відэльцаў, нажоў і крышталёвых чарак. Па дарозе кінула позірк на вялікае люстэрка — зірнуць на сябе. Яе часта вось так, ні з таго ні з сяго, цягне падысці да люстэрка, зірнуць на сябе нібы збоку, агледзець і лепш зразумець. Бо нават па сваіх вачах, па позірку, здаецца, лепш уведваеш сваю душу. Цяпер, пазіраючы ў люстэрка, аж запынілася, прыклала руку да грудзей: адтуль, з глыбіні, пазірала на яе ўжо сталая жанчына. З даволі прыкметнымі маршчынамі на высокім ілбе, у куточку вачэй, з сур’ёзным, засяроджаным, нават сумнаватым позіркам. І яшчэ тая жанчына была багатая на цела, са схільнасцю да ранняй паўнаты.
«Няўжо гэта я такая?» — здзівілася.
Не вытрывала, здаецца, чужога позірку той малазнаёмай жанчыны, адвярнулася. Яшчэ ж зусім нядаўна, здаецца, з гэтага люстэрка пазірала на яе юная, вясёлая, без ніводнай маршчынкі дзяўчына.
«Дырэктар» — апошні, чацвёрты, твор з цыкла аповесцей пра вясковых настаўнікаў. Першыя тры — у кнігах «Цяпло на першацвет» (1976) і «Міланькі» (1980).
Источник статьи: http://www.rulit.me/books/na-novy-parog-read-423641-1.html
Читать онлайн «Лекарственные средства»
Автор Михаил Машковский
Фармакотерапия продолжает успешно развиваться. Появляются всо
новые лекарственные средства, расширяющие возможности лечения и про-
филактики различных заболевании. Устаревшие препараты снимаются с
производства и заменяются новыми, более эффективными и менее токсич-
В настоящем, вновь переработанном и дополненном, издании книги уч-
тены изменения, произошедшие в лекарственном деле после выхода в свет
предыдущего ее издания (1967), В книгу включены сведения о новых пре-
паратах, разрешенных к применению Министерством здравоохранения
СССР, исключен ряд препаратов, изъятых из номенклатуры.
Названия лекарственных препаратов, их физико-химические свойства, формулы, высшие дозы для сильнодействующих и ядовитых лекарственных
средств и ряд других сведений приведены в книге в соответствии с Х изда-
нием Государственной фармакопеи СССР. Названия лекарств в рецептах
соответствуют новой латинской номенклатуре ‘.
В новом издании книги расширен список синонимов. Как и в предыду-
щих изданиях, международные названия, принятые Всемирной организа-
цией здравоохранения, набраны полужирным шрифтом. В отдельных случаях
. полужирным русским шрифтом набраны синонимы некоторых зарубежных
препаратов, которые широко известны в СССР. Русские буквы, проставлен-
ные в скобках после некоторых синонимов, означают начальную букву со-
циалистической страны, в которой препарат выпускается под данным назва-
нием (Б-Болгария, В-Венгрия, Г-ГДР, П-Польша, Р-Румыния, Ч — Чехословакия, К) — Югославия).
Принятая в предыдущих изданиях классификация лекарственных препа-
ратов в настоящем издании уточнена и дополнена некоторыми новыми фар-
какотерапевтическими группами (иммунодепрессивные препараты, противо-
вирусные препараты и др. ). Распределение лекарств по фармакотерапевти-
чгским группам, краткие характеристики общих свойств отдельных групп
препаратов, некоторые сведения о механизме действия и о связи между
химическим строением и фармакологическими свойствами должны облег-
чить выбор того или другого препарата данной группы, а при необходи-
мости-замену одного препарата другим.
, принятое в Х издания Государственной фар-
г^копеи для латинских названий инъекционных растворов, в рецептах не пп^во-
Подразумевается, что указание формы выпуска (например, ) н соот-
в-тствующая сигнатура предусматривают, что отпускаемый для инъекций раствор
должен удовлетворять требованиям фармакопеи,
Количество лекарственных средств непрерывно увеличивается; некото-
рые новые препараты являются, однако, модификациями известных. Чтобы
легче ориентироваться в возрастающем потоке лекарств, целесообразно при
появлении новых препаратов (не вошедших в настоящее издание) выяснить
их принадлежность к той или другой фармгкотерапевтической группе (если
они не являются представителями принципиально новых групп), сопоста-
вить их химическое строение и действие со строением и действием других
препаратов этой группы, уяснить наиболее характерные свойства нового
препарата, отличающие его от известных,
В книге приведены данные о показаниях и противопоказаниях, дозах и
другие сведения, необходимые для применения препаратов в медицинской
практике. Эти сведения согласованы с материалами, утвержденными Мини-
стерством здравоохранения СССР, и данными, опубликованными в меди-
цинской печати, и соответствуют современному состоянию вопроса. Следует, однако, учитывать, что с течением времени отдельные сведения, особенно
о новых лекарственных препаратах, могут подвергаться уточнению и изме-
нению; информация о произошедших изменениях публикуется в соответст-
вующих официальных изданиях и в периодической медицинской литературе.
В описании препаратов приводятся сведения о побочных явлениях. Боль-
шинство побочных явлений связано с неправильным применением лекарств, особенно с передозировкой. При правильном их назначении побочные явле-
ния могут быть сведены к минимуму или полностью отсутствовать. Следует, однако, учитывать возможность индивидуальной повышенной чувствитель-
ности ряда больных к препаратам разных химических групп.
время при применении лекарственных препаратов стали чаще наблюдаться
аллергические реакции. При назначении лекарств важно в связи с этим
выяснить, не наблюдались ли у больного ранее аллергические реакции.
В ряде случаев рекомендуется предварительно испытать реакцию больного
на введение малых доз препарата. Указания об этом приведены в книге
при описании ряда препаратов.
Учитывая потенциальную возможность вредного воздействия некоторых
препаратов на течение беременности и развитие плода (тератогенный эф-
фект), необходимо проявлять осторожность при назначении лекарств бере-
менным. Ряд препаратов (см. , например, хлоридии, метронидазол и др. ) не
назначают в первые 3 месяца или в течение всей беременности.
В связи с возможным развитием явлений кумуляции, привыкания, умепь-
. шением эффективности лекарств, обусловленным ферментов
и др. , не следует без достаточных оснований назначать лекарственные пре-
параты слишком длительно без перерывов. Вместе с тем следует учитывать
необходимость проведения при ряде заболеваний длительных курсов лекар-
Рациональным сочетанием лекарственных препаратов удается в ряде
случаев повысить их терапевтическую эффективность. Надо, однако, учиты-
вать, что комбинирование лекарств может также привести к уменьшению
их активности и явиться причиной возникновения побочных явлений. Совре-
менные данные свидетельствуют о необходимости тщательного учета ВОЗ-
можных последствий одновременного или последовательного иазчачечип
различных лекарственных препаратов. Ряд примеров нерациональных соче-
таний (совчестпое назначение антибиотиков, оказывающих нейро- и иефро-
токсическое действие, ингибиторов моноаминоксидазы с другими лекарст-
вами, барбитуратов с антикоагулянтами и др. ) приведен при описании пре-
паратов разных групп.
Непрерывно увеличивается количество седативных, траиквплизирующих
и других препаратов аналогичного действия. Следует помнить, что препа-
раты этих групп должны с осторожностью назначаться лицам, профессия
которых требует быстрой психической и физической реакции (например, водителям транспорта и др. ).
Чрезвычайно важно разъяснять больным недопустимость применения
лекарств без назначения врача.
В книге приведены дозы лекарств для взрослых и в ряде случаев для
детей. Если отсутствуют специальные указания, следует при назначении
препарата детям уменьшить дозу взрослого, учитывая возраст’ и все ре-
В приложении приведена таблица высших разовых и суточных доз ядо-
витых и сильнодействующих лекарственных средств для детей, опублико-
ванная в Х издании Государственной фармакопеи СССР .
Источник статьи: http://knigogid.ru/books/755475-cyaplo-na-pershacvet/toread