Усе лятуць і лятуць

Коллективы

Справка

Музыканты

Дискография

Песни

Концерты

Фотогалерея

Публикации

Новости

Форум

Парад ансамблей

Фолк-парад

Добавлено: 11.02.2018
Автор редакции: Eugene
Авторы: Ирина Голубцова

Для добавления и изменения информации на сайте необходимо авторизоваться на форуме.

Пагоня

Другое название: Погоня
Язык текста: белорусский

музыка: В. Мулявин (1991)
слова: М. Богданович (1916)
соло: В. Мулявин (1991)
аранжировка: О. Молчан (1991)

Багдановiч М. Iнтымны дзённiк.-Мiнск, 2006.-С. 279-280.

Исполнитель: Песняры (1991)

Список альбомов, в которых встречается песня:

Щелчок по названию группы откроет список песен группы.
Щелчок по названию альбома откроет информацию об альбоме.
Щелчок по музыканту откроет информацию о музыканте.

Текст песни

Толькі ў сэрцы трывожным пачую
За краіну радзімую жах, –
Ўспомню Вострую Браму святую
І ваякаў на грозных канях.

Ў белай пене праносяцца коні, –
Рвуцца, мкнуцца і цяжка хрыпяць.
Старадаўняй Лiтовскай* Пагоні
Не разбіць, не спыніць, не стрымаць.

Припев:
Маці, родная Мацi-Краiна!
Не усцішыцца гэтакі боль…
Ты прабач. Ты прымі свайго сына,
За Цябе яму ўмерці дазволь.

У бязмерную даль вы ляціце,
А за вамі, прад вамі – гады.
Вы за кім у пагоню спяшыце?
Дзе шляхі вашы йдуць і куды?

Мо яны, Беларусь, панясліся
За тваімі дзяцьмі ўздагон,
Што забылі цябе, адракліся,
Прадалі і аддалі ў палон?

Бійце ў сэрцы іх, бійце мячамі,
Не давайце чужынцамі быць!
Хай пачуюць, як сэрца начамі
Аб радзімай старонцы баліць…

Усё лятуць і лятуць тыя коні,
Срэбнай збруяй далёка грымяць…
Старадаўняй Лiтоўскай* Пагоні
Не разбіць, не спыніць, не стрымаць.

* — На записи с репетиции (сентябрь 1991 г.) – как у Богдановича – «Лiтоўскай», в большинстве известных вариантов песни – «Крывіцкай»

Источник статьи: http://www.pesnyary.com/song/pagonya

Что писали о БЧБ-флаге и как он стал национальным. Объясняем

Один из символов Беларуси, национальный бело-красно-белый флаг, продолжает оставаться в центре общественного внимания. Генпрокуратура готовит пакет документов о признании экстремистским как его, так и другой символики. Вспомнили, что о национальной символике писали белорусские писатели и поэты, а также основные этапы его развития.

«Старадаўняй Літоўскай Пагоні // Не разбіць, не спыніць, не стрымаць»

В 1916 году, когда до появления БЧБ-флага оставался год (флаг был создан в 1917-м), Максим Богданович написал знаменитое стихотворение «Погоня».

Толькі ў сэрцы трывожным пачую
За краіну радзімую жах, —
Ўспомню Вострую Браму святую
I ваякаў на грозных канях.
Ў белай пене праносяцца коні, —
Рвуцца, мкнуцца і цяжка хрыпяць…
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разбіць, не спыніць, не стрымаць
(…).
Ўсё лятуць і лятуць тыя коні,
Срэбнай збруяй далёка грымяць…
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разбіць, не спыніць, не стрымаць.

В 1993 году песню на слова Максима Богдановича исполнил Владимир Мулявин.

Кстати, в песне Владимир Мулявин заменил слово «літоўскай» на «крывіцкай» (кривичи — союз племен, одним из центров которого был Полоцк).

«Штандар наш бел-чырвона-белы»

В октябре 1919 года в газете «Беларусь» был опубликован «Ваяцкі гімн» Макара Кравцова. Это произведение известно по своей первой строчке — «Мы выйдзем шчыльнымі радамі». Музыку к нему написал композитор Владимир Теравский. Его использовали участники Слуцкого восстания, которое состоялось в следующем году.

Мы выйдзем шчыльнымі радамі
На вольны родны свой прастор,
Хай воля вечна будзе з намі,
А гвалту мы дамо адпор,
Дамо адпор!
Няхай жыве магутны, смелы
Наш беларускі вольны дух,
Вольны дух!
Штандар наш бел-чырвона-белы,
Пакрый сабой народны рух.

В советское время песню пытались адаптировать. Строчку «Штандар наш бел-чырвона-белы» поменяли на «Свабодны сьцяг, штандар чырвоны».

После 1991 года писатели Василь Быков, Рыгор Барадулин и Алесь Адамович предлагали сделать песню гимном Беларуси, но безрезультатно.

«Пад знак Літоўскае Пагоні // Абараняць краіны гоні»

Жизнь Владимира Жилки была чрезвычайно короткой — всего 33 года. Он родился в 1900-м на территории Несвижского района. Участвовал в революционных событиях. В 1920-м Жилка написал стихотворение «Покліч».

Пад штандар бел-чырвона-белы

Гартуйся, раць, адважна, смела

Адважных, храбрых ваякоў!

Пад знак Літоўскае Пагоні —

Абараняць краіны гоні,

Народ забраны вызваляць,

Пад штандар кожны здатны, гожы,

Досць нас наезнікам варожым

Трымаць ў прыгоне, беднаце,

Смяяцца нашай цемнаце,

Багацце краю нішчыць, пляжыць —

Чужынцу годзе намі княжыць

І карыстацца з нашых плеч.

Мы к волі йдзем — з дарогі прэч.

В 1923-м Жилка поступил в Пражский университет, но спустя три года вернулся в БССР.

В 1931-м был арестован и осужден по делу мифического «Союза освобождения Беларуси». Отправлен на пять лет в ссылку, которую отбывал в Вятской области.

Спустя два года умер от туберкулеза, прожив всего 33 года. Был реабилитирован во время хрущевской оттепели.

«Пад сцягам бел-чырвона-белым // Чакае перамога нас»

Классик белорусской литературы поэт Максим Танк искренне верил в коммунистическую идею, являлся председателем Верховного Совета БССР (1965−1971). Но в советское время он не признавался, что считал национальным флагом именно бело-красно-белый.

В 1930-м, когда Танк жил в Западной Беларуси, он написал стихотворение «Ты чуеш, брат?»

Ты чуеш, брат, як на прадвесні

Вятры, лёд крышучы, гудуць,

Як на сваю радзіму з песняй

Зноў птушкі з выраю лятуць.

Пагоні сілы баявыя,

І вы рыхтуйцеся ў паход,

Каб знішчыў путы векавыя

Наш заняволены народ.

Настаў доўгачаканы час,

Пад сцягам бел-чырвона-белым

Чакае перамога нас.

Няхай жа меч Пагоні ззяе!

Гартуйма нашу еднасць, моц!

Вядзі нас, Воля прасвятая,

Да новай славы, новых сонц!

В годы независимой Беларуси Максим Танк выступал за национальную символику и в 1995-м был похоронен под бело-красно-белым флагом.

Еще один автор из Западной Беларуси не так известен. Алесь Милють родился в 1908 году. Занимался сельским хозяйством, после 1939 года работал в столбцовской районной газете.

В середине 1930-х он написал стихотворение «Беларускай Крыніцы» (так называлась одноименная газета).

Ты, ўсцяж йдучы да светлай мэты,

Смяротным ворагам на страх,

Трымаеш горда перад светам

Наш бел-чырвона-белы сцяг.

Во время войны Милють жил в партизанской зоне. После освобождения был мобилизован на фронт и погиб в октябре 1944 года в Восточной Пруссии.

«Кoнь чыpвoны — пacяpoдкy // Бeлыя — з бaкoў»

Уже после провозглашения независимости появилось много стихотворений о национальной символике. Процитируем всего два. В 2009-м в столичном издательстве «Радиола-плюс» вышел сборник поэзии для детей «Выйшаў зайчык пагуляць». Его автор Артур Вольский умер за семь лет до этого. Одно из стихотворений так и называлось — «Погоня».

А чыe тaм дзiвa-кoнi aбгaняюць чac?

Гэтa eдзe ў ззяннi-звoнe coнeйкa дa нac.

Кoнь чыpвoны — пacяpoдкy.

Іcкpы з-пaд пaдкoў.

Рыцap пoбaч з iмi ў гoнцы.

Мeч, як звoн, звiнiць.

Ён aд xмapaў нaшa coнцa змoжa ўбapaнiць.

У Пaгoнi cкaчyць кoнi y cвiтaльны чac.

Гэтa eдзe ў ззяннi-звoнe coнeйкa дa нac.

Еще одно произведение появилось в 1992 году. Именно тогда полковник в запасе Сергей Макей написал слова и музыку к песне «Айчыны нашай сцяг».

Сразу уточним: он лишь однофамилец министра иностранных дел, но родственник другого публичного человека. Как пишет канал СТВ, Сергей Макей — отец телеведущей Ольги Макей.

Звычайны лёс, ваенны лёс,

Яго мы выбiралі самi.

Падымем горда да нябёс

Айчыны нашай сцяг над намi.

Усе нягоды пройдзем мы

Пад нашым беларускiм сцягам,

Праз лета i праз дзве зiмы,

Мы вернемся дамоỹ з павагай.

Эту композицию до сих пор исполняют на военных парадах (например, в 2019 году). В тексте не уточняется, о каком флаге идет речь. Но в 1992 году государственным флагом был именно бело-красно-белый. И именно под эту песню продолжают маршировать белорусские военнослужащие.

БЧБ-флаг — производный от герба «Погоня»

Создателем современного бело-красно-белого флага является архитектор Клавдий Дуж-Душевский. Во время Февральской революции 1917 года он создал флаг белорусского национального движения по просьбе белорусских организаций Петрограда.

Белый и красный цвета были выбраны, поскольку постоянно используются в народной культуре белорусов. Это почти генетический код нации. Белый и красный присутствовали в быту, в одежде. Красными нитками ткали узоры на рушниках, красным поясом подпоясывали белую рубашку.

Но самое главное, что флаг является производным от герба. Проще говоря, это схематичная передача цветов герба. Нашим национальным гербом является «Погоня». Она стала государственным в Великом княжестве Литовском во второй половине 14 века, хотя ее первое изображение известно с более ранних времен. Еще в 1278 году в «Хронике Литовской и Жамойтской» она упоминается как знак князя Наримунта. Даже при российских императорах «Погоня» была на гербах белорусских городов.

Так вот, «Погоня» (на алом поле серебряный всадник, вооруженный мечом) имеет два цвета — алый (геральдический «красный») и серебряный (геральдический «белый»). Алый цвет относится к «эмалям», серебряный — к «металлам» (это группы цветов в геральдике). Эмали и металлы должны чередоваться. При этом эмаль с эмалью или металл с металлом не сочетаются.

Создатели флага БССР об этом не знали, поскольку и красный, и зеленый цвета представляют собой эмаль. Мнения о том, что «красный — древнеславянский цвет, зеленый — цвет богини Лады», безосновательны, поскольку богиню Ладу придумали уже в 19−20 веках.

Национальный флаг появился позже, поскольку в давние времена первичным символом был герб, а флаги были совершенно разные. Чаще всего в качестве «государственных» использовались флаги (штандарты) монархов. Постепенно появляется традиция именно государственных флагов: в европейских странах распространение флагов (за некоторыми исключениями) происходило в XIX — начале XX века.

Уже 12 марта 1917 года бело-красно-белые ленты появились в Минске на праздник Белорусского значка. Их носили и военные на фронтах Первой мировой, чтобы узнавать своих, белорусов. Бело-красно-белый флаг с девизом «За родной край, за свободную Беларусь» висел и на Первом Всебелорусском съезде, который прошел в конце 1917 года.

5 августа 1918 года бело-красно-белый флаг стал одним из государственных символов Белорусской народной республики. В 1920-м его использовали участники Слуцкого восстания, которые боролись с большевиками за независимость Беларуси.

Отдельные коллаборанты использовали национальные флаг и герб во время оккупации. Но, как пишет историк Антон Рудак, «ніякія афіцыйныя дакументы аб прызнанні „Пагоні“ з боку немцаў сучасным гісторыкам дагэтуль невядомы». Ее использовали полулегально. Как утверждает Рудак (статья была опубликована в государственной газете «Культура», позже ее удалили с сайта), полицейские никогда не носили бело-красно-белые повязки. Предположительно, их использовали участники Корпуса белорусской самоохраны, созданного для борьбы с партизанами. Но немцы побоялись их вооружать и в итоге расформировали. Также повязки носили члены Союза белорусской молодежи. Флаги использовали на публичных мероприятиях в последний год перед освобождением Беларуси.

Это была форма заигрывания с коллаборантами — так же поступали и в других странах. Вишистское правительство использовало национальный флаг Франции. Русская освободительная армия генерала Власова пользовалась Андреевским флагом, а ее отдельные формирования — современным русским бело-сине-красным флагом и т. д. Но при этом современные французы, русские и представители других национальностей не отказываются от своей национальной символики.

В 1991 году бело-красно-белый флаг и герб «Погоня» стали государственными и оставались в этом статусе четыре года. Какое-то время после этого они воспринимались как оппозиционные, хотя в 2010 году «Погоня» была внесена в список историко-культурных ценностей.

Но после разгрома оппозиции в старом понимании этого слова политически активные белорусы продолжали выходить на политические акции с национальной символикой. В результате бело-красно-белый флаг перестал восприниматься исключительно как оппозиционный. Как говорил аналитик Сергей Чалый, во время массовых протестов 2020 года [бело-красно-белый флаг] «легитимизируется сопротивлением окружающему насилию первых дней протестов. (…) легенда о том, что это повязка с кровью, вернулась таким необычным способом, через современные события». По мнению Чалого, в сознании нации произошла реинсталляция бело-красно-белого флага.

Источник статьи: http://news.tut.by/culture/717122.html

Сапраўдныя беларускія сімвалы: вось што трэба ведаць пра Пагоню і БЧБ

Чырвона-зялёны сцяг — каланіяльны, ён быў прыдуманы сталіністамі. Тады як «Пагоні» больш за 700 гадоў. А БЧБ узнік на яе аснове.

Герб «Пагоня» — ваяр з узнятым мячом на белым кані ў чырвоным полі — вядомы ў Беларусі з глыбокай старажытнасці.

У якасці дзяржаўнага герба Княства Літоўскага, старажытнай беларускай дзяржавы, яе пачаў выкарыстоўваць вялікі князь Віцень у канцы XIII стагоддзя.

«Віцень нача княжыці над Літвою ізмыслі сабе герб і ўсяму княству Літоўскаму пячаць: рыцэр збройны на кане з мячэм, ежэ ныне нарычут Пагоня», — піша Густынаўскі летапіс.

Чаму «Пагоня»? Так называўся высакародны звычай, пашыраны ў нашых землях.

Пячатка Вітаўта Вялікага, 1385 год.

Пячатка князёў Кобрынскіх, 1387 год.

У выпадку раптоўнага нападу ворагаў — вось наляцелі чужынцы, схапілі каштоўныя рэчы і дзяцей у палон — усе мужчыны, якія маглі трымаць зброю, сядалі на коней і пераследавалі захопнікаў, каб вызваліць забраных суайчыннікаў.

У часы вялікага князя Ягайлы (XIV ст.) на шчыце «Пагоні» з’явіўся шасціканцовы крыж — знак венгерскіх каралёў. Адбылося гэта пасля таго, як вялікі князь ажаніўся з Ядзвігай, польскай каралеўнай венгерскага паходжання. Знак той нагадваў здаўна вядомы нашым продкам Ярылаў крыж — сімвал бога сонца і ўрадлівасці.

А гэта прыгажэнная Пагоня з гербоўніка 1575 года.

Царква надала «Пагоні» іншую сімволіку: святары былі схільны лічыць яе выявай святога Юр’я, нябеснага апекуна Беларусі.

Выявай «Пагоні» ўпрыгожаныя ўсе дзяржаўныя дакументы тагачаснай Беларусі, старонкі «Літоўскай Метрыкі» і «Статутаў».

Выява Пагоні на Статуце (канстытуцыі ВКЛ 1588 года).

«Пагоня» была на сцягах беларуска­-літоўскага войска ва ўсіх вырашальных бітвах тых часоў — ад Грунвальда да Оршы.

Пасля Люблінскай уніі «Пагоня» нароўні з польскім белым арлом змяшчалася на гербе Рэчы Паспалітай і на каралеўскім сцягу.

Не разбіць, не спыніць, не стрымаць!

Нават пасля падзелаў Рэчы Паспалітай у XVIII стагоддзі, калі Беларусь трапіла пад уладу Расіі, «Пагоня» засталася гербам беларускіх губерняў.

Яна трапіла на значкі расійскіх войскаў, размешчаных у Беларусі (напрыклад, Гродзенскага гусарскага), і нават на герб Расійскай імперыі.

Пячатку з «Пагоняй» меў і Кастусь Каліноўскі — кіраўнік паўстання 1863 года.

У пачатку ХХ стагоддзя класік беларускай літаратуры Максім Багдановіч прысвяціў старажытнаму гербу пранікнёны патрыятычны верш:

Усё лятуць і лятуць тыя коні,
Срэбнай збруяй далёка грымяць…
Старадаўняй Літоўскай Пагоні
Не разбіць, не спыніць, не стрымаць!

Новы канон «Пагоні»

У 1918-м «Пагоня» стала дзяржаўным гербам Беларускай Народнай Рэспублікі — першай незалежнай беларускай дзяржавы новага часу.

Калі ў канцы 1980-х разгарнулася барацьба за незалежнасць Беларусі, «Пагоня» з’явілася каля лагатыпаў падпольных улётак і першых незалежных газет. Харугвы з ёй неслі на чале шэсцяў. З’явіліся новыя карціны па яе матывах і песні пра яе.

З аднаўленнем незалежнасці ў 1991-м «Пагоня» зноў набыла дзяржаўны статус.

Так выглядалі амапаўцы 1990-х. Фота з архіва «Нашай Нівы».

Выдатныя мастакі Яўген Кулік, Уладзімір Крукоўскі і Леў Талбузін выпрацавалі для яе новы канон. Яны надалі шасціканцоваму крыжу на шчыце выгляд крыжа Еўфрасінні Полацкай, святой заступніцы Беларусі. На «Пагоні» прысягала беларускае войска. Яна ўпрыгожвала тэкст канстытуцыі і трыбуну, на якой прысягаў прэзідэнт.

Эталон дзяржаўнага герба 1991—1995 гадоў.

Рэнегаты

Аднак у 1995-м Аляксандр Лукашэнка, каб атрымаць падтрымку і грошы Расіі, узяў курс на русіфікацыю.

У атмасферы застрашвання быў абвешчаны «рэферэндум». Сярод пытанняў былі змена дзяржаўнай сімволікі і ўвядзенне рускай мовы ў якасці дзяржаўнай.

Каб матываваць гэтую змену, прапаганда карысталася беспардоннымі фальсіфікацыямі.

Рэжысёр Юрый Азаронак (цяпер ягоны сын працуе на СТВ) зняў фільм «Дзеці хлусні», у якім даводзіў, што «Пагоня» і бел­-чырвона-­белы сцяг… фашысцкія, на той падставе, што беларусы іх выкарыстоўвалі ў часы нямецкай акупацыі. Пра тое, што «Пагоня» стагоддзямі існавала перад той вайной, фільм змоўчваў. Як і тое, што

пад акупацыяй свае нацыянальныя сцягі вымушана выкарыстоўвалі ўсе: ад французаў да арміі Уласава. Якое супадзенне: Беларусь адзіная адраклася нацыянальнай сімволікі і ператварылася ў самую бедную краіну Паўночнай Еўропы, з самымі нізкімі заробкамі.

Зрэшты, па заробках беларусаў пачынаюць абганяць нават краіны Балкан, напрыклад, Румынія і Балгарыя ўжо апярэдзілі.

Адказ прапагандыстам, якія спрабуюць называць «Пагоню» і БЧБ калабаранцкімі сімваламі, добра ў свой час сфармуляваў Васіль Быкаў: «Калі Гітлер насіў штаны, то нам без штаноў хадзіць?»

Немцы, шведы, украінцы, літоўцы — усе трымаюцца сваёй нацыянальнай сімволікі і будуюць нацыянальныя дзяржавы. Ва ўсёй Еўропе толькі Беларусь пагналася за халяўнымі расійскімі грашыма.

Гэта, бадай, самая ганебная пагоня ў беларуская гісторыі.

Але гістарычнае значэнне «Пагоні» такое, што сцерці яе з памяці не ўдалося. Як і бел­-чырвона­-белы сцяг.

Бел-чырвона­-белы сцяг

«Пагоня» сягае каранямі ў сівую даўніну, а вось нацыянальны сцяг быў кадыфікаваны адносна нядаўна.

Беларусы здаўна шанавалі спалучэнне белага і чырвонага колераў.

На карціне XVI ст. «Бітва пад Оршай» пікі ваяроў ВКЛ упрыгожваюць сцяжкі з выявай чырвонага крыжа на белым полі — крыжа святога Юр’я.

Чаргаванне белых і чырвоных палосаў можна бачыць і на сцягах каралёў Рэчы Паспалітай. У хрысціянскай сімволіцы чырвоны пас (або крыж) на белым полі сімвалізаваў кроў Хрыста.

бел­-чырвона­-белы сцяг у сённяшнім выглядзе, у адрозненне ад «Пагоні», мае канкрэтнага аўтара.

Сцяг стварыў у 1917 Клаўдзій Дуж-Душэўскі.

Да яго, маладога архiтэктара, студэнта Пецярбурскага горнага iнстытута і актыўнага грамадскага дзеяча, з просьбай зрабіць эскіз нацыянальнага сцяга звярнуліся беларускiя арганiзацыi Пецярбурга.

«Беларусы [даўней] лічылі сваім дзяржаўным сцягам белую Пагоню на чырвоным полі», — пісаў ва ўспамінах Дуж-Душэўскі. Рух за незалежнасць хацеў стварыць сабе сцяг больш адрозны ад герба, як было ў іншых, дзяржаўных народаў».

Клаўдзій Дуж-Душэўскі (злева) і Антон Бакач разам з жонкамі й дзецьмі. Фота са збораў Арсеня Ліса.

Усім да душы

Створаны Дуж-Душэўскім сцяг быў упершыню ўзняты ўвесну 1917 на будынку Беларускага таварыства дапамогi пацярпелым ад вайны ў Пецярбургу

(Дуж-Душэўскi быў супрацоўнiкам гэтага Таварыства). А 12 сакавiка ў Мінску ўпершыню адбылося масавае свята — нацыянальны Дзень беларускага значка. Бел-чырвона­-белыя значкi, кукарды і сцяжкi можна было пабачыць паўсюль на вулiцах.

Бел-чырвона­-белую стужку ў 1917-м сталі насіць і вайскоўцы-беларусы на франтах Першай сусветнай вайны, каб пазнаваць сваіх. Дзякуючы франтавікам БЧБ і замацаваўся.

Чытайце таксама: Гісторык: Бел-чырвона-белы сцяг стаў нацыянальным, таму што ён больш за ўсе іншыя варыянты спадабаўся франтавікам-беларусам у 1917-м

У снежнi 1917 у Мінску падчас Усебеларускага з’езда, які мусіў вырашыць будучыню краіны пасля вайны, бел­-чырвона­-белы сцяг ужо адзiнадушна прызнаваўся нацыянальным сімвалам Беларусi. Ён усім адразу прыйшоўся да душы: светлы, зыркі і непаўторны.

Ён стаў дзяржаўным сцягам Беларускай Народнай Рэспублікі.

Святкаванне першых угодкаў Акта 25 Сакавіка ў Горадні ў 1919 годзе мясцовым беларускім актывам. Фота Нацыянальны гістарычны музей Літвы.

За саветамі ж сцяг быў забаронены.

За яго выяву можна было страціць працу, а то і жыццё. Тады ж чырвоны пас на сцягу набыў новы сэнс — кроў патрыётаў, пралітая за айчыну.

Бел-чырвона-белыя сцягі ўздымаліся над калонамі людзей, якія ішлі ў Курапаты на Дзяды 1988-га — у дзень першай масавай акцыі за незалежнасць. Нацыянальны штандар быў дзяржаўным у 1991—95, на ім прысягала войска, пад ім прымаліся законы і абіраўся першы прэзідэнт краіны. Пасля, як і «Пагоня», бел-чырвона-белы сцяг быў прададзены за лёгкія расійскія грошы.

Міроны

Бел-чырвона­-белы сцяг і «Пагоня» — сімвалы змагання беларусаў за свабоду. З нацыянальным сцягам звязаная легендарная постаць Мірона —

невядомага, які ўздымае сцягі на самых высокіх і небяспечных пунктах. «Міронам» ён падпісваўся ў цыдулках, прымацаваных да штандараў.

Парадаксальна, але ўлады таксама патроху пачыналі разумець, што гісторыю не сатрэш.

«Пагоня» вярнулася на герб Віцебскай вобласці. Для яе знайшлі і афіцыйнае вызначэнне — «гістарычны сімвал Беларусі».

Сцяг жа застаецца «незарэгістраванай сімволікай». 25 год некаторыя палітыкі спрабавалі ўтаптаць яго ў бруд, здымаючы, рвучы на шматкі і загадваючы высцілаць нацыянальнай святыняй падлогі аўтазакаў.

Але падзеі 2020 года паказалі, якія сімвалы застаюцца мілыя сэрцу беларусаў, за пару тыдняў без усякага прымусу ўся краіна ўкрылася бел-чырвона-белымі сцягамі і знакамі.

На відэа: Мінск 23 жніўня 2020 года.

Жнівень-лістапад 2020-га напоўнілі новым сэнсам і метафару пра «чырвоны пас на белым тле радзімы» — ізноў пралілася кроў патрыётаў.

Чырвона-зялёны сцяг прыдумалі сталіністы

У канцы 1940-х Сталіну спатрэбілася стварыць сцягі саюзных рэспублік СССР, асабліва тых, якія былі членамі ААН.

Яны былі выраблены на аснове сцяга савецкай імперыі.

Для сцяга БССР у якасці адметнасці выбралі беларускі народны арнамент.

Тады ў архівах знайшлі малюнак вышыўкі на ручніку, зроблены ў 1917-м сялянкай Матронай Маркевіч з в. Касцілішча Сенненскага раёна. Вышыўка называлася «Узыходзячае сонца». Мастак Гусеў падрыхтаваў праект на аснове гэтага рысунка, з пэўнымі сімвалічнымі дадаткамі. Гэты сцяг і зацвердзілі ў 1951.

Герб БССР трохі даўнейшы. Ён быў прыняты ў 1927, таксама на аснове герба СССР.

Спачатку на ім былі надпісы на чатырох дзяржаўных мовах: беларускай, расейскай, польскай і ідыш. Але ў 1937-м польскую і ідыш прыбралі.

Такім чынам, гэты герб маладзейшы за «Пагоню», прынамсі, на 7 стагоддзяў, а сцяг — на 34 гады за бел­-чырвона­-белы.

Прафанацыя сімволікі

Цяперашнія сцяг і герб распрацаваны на аснове савецкіх. З іх папрыбіралі толькі камуністычныя лозунгі.

З лозунгамі даходзіла, дарэчы, да смешнага.

Так, указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР ад 20 лістапада 1938 быў удакладнены пераклад на беларускую мову дэвіза на гербе, ён стаў чытацца як: «Пралетарыi ўсiх краiн, еднайцеся!».

Як успамінаў тагачасны кіраўнік справаў Саўміна Аўген Калубовіч, ініцыятаркай зменаў, у тым ліку ўвядзення ў яго арфаграфічнай памылкі была Старшыня Вярхоўнага Савета БССР Надзея Грэкава.

Матывавала тым, што «яна як сакратар ЦК часта падпісвае «дырэктывы» калгасам, што ўжо пара пачынаць «злучную кампанію для ската»; таму заклік «злучайцеся!» у дачыненні да пралетарыяту «неяк нядобра гучыць». А слова «яднайцеся» мусіла пісацца праз «е», каб падчас пераносаў не выйшла «яд­»…

Нагадаем, ад рук сталіністаў у Беларусі загінула каля 200 тысяч чалавек, а ўсяго праз рэпрэсіі прайшло 600 тысяч. Пра гэта трэба памятаць так жа свята, як і пра ахвяр гітлерызму.

А на заканчэнне яшчэ некалькі незабыўных кадраў 2020 года.

16, 23 і 30 жніўня ў Мінску адбыліся тры масавыя шэсці з удзелам 200—300 тысяч чалавек, якія запоўнілі ўсе цэнтральныя вуліцы горада.

Жанчыны з нацыянальнымі сцягамі перад шыхтом вайскоўцаў-лукашэнкаўцаў. 30 жніўня.

Мінск, драматычныя дні 9—12 жніўня.

Легендарная Ніна Багінская сярод «балаклаваў».

Людзі супраць аўтазакаў, 9 жніўня, Мінск.

Сцяг у Брэсце 16 жніўня.

Ветэран сярод дэманстрантаў 4 кастрычніка, Мінск.

Хочаш падзяліцца важнай інфармацыяй ананімна і канфідэнцыйна? Пішы ў наш Тэлеграм

Источник статьи: http://nn.by/?c=ar&i=262559&lang=ru