Усе якасныя прыслоўі маюць формы вышэйшай і найвышэйшай ступені параўнання

Ступені параўнання прыслоўяў

Ступені параўнання: вышэйшую і найвышэйшую — утвараюць толькі якасныя прыслоўі з суфіксам -а- кшталту словаў далёка, добра, прыгожа.

Вышэйшая ступень параўнання мае простую і складаную формы. Простая форма ўтвараецца ад пачатковай формы прыслоўя пры дапамозе суфіксаў —ей, -эй, -ай ( далёка – далей, прыгожа – прыгажэй), а таксама шляхам замены кораня з далучэннем суфікса -ш ( добра – лепш, але ёсць і форма лепей, мала – менш, але і меней, дрэнна – горш і горай ). Да гэтых формаў могуць далучацца і прыслоўі куды, яшчэ : працаваць куды лепш, бегчы яшчэ хутчэй . Трэба запомніць, што пры ўтварэнні формы параўнання прыслоўяў можа адбывацца чаргаванне зычных ( доўга – даўжэй, суха – сушэй ), а таксама выпадзенне суфіксаў –к-/-ок-/-ёк- ( далёка – далей, шырока – шырэй ).

Складаная, або апісальная, форма ўтвараецца пра дапамозе спалучэння прыслоўяў са словамі больш, менш (больш далёка, менш важна). Аднак такім шляхам нельга ўтварыць апісальную форму ад прыслоўяў многа ці мала.
Нельга забывацца на тое, што пасля вышэйшай ступені параўнання прыслоўяў мусіць ужывацца прыназоўнік за (піша лепш за яе) або параўнальная канструкцыя са злучнікам чым (як): Міхась піша дыктоўкі лепш, чым Антось.

Найвышэйшая ступень параўнання таксама мае простую і складаную формы. Простая форма ўвараецца далучэннем прыстаўкі най- да формы вышэйшай ступені (менш – найменш, далей – найдалей). Аднак прыслоўі з прыстаўкай най- (за выключэннем словаў найбольш, найменш, найгорш, найлепш) у мове ўжываюцца не вельмі актыўна.

Складаная форма ўтвараецца спалучэннем прыслоўяў са словамі найбольш, найменш (найбольш важна, найменш складана), а таксама спалучэннем формаў вышэйшай ступені са словамі за ўсё, за ўсіх (менш за ўсё, больш за ўсіх). Да прыслоўяў з прыстаўкай най- могуць далучацца часціцы як, чым, што з мэтай узмацнення значэння найвышэйшай ступені: зрабіць як найлепш, пабегчы чым найхутчэй.
Важна не блытаць ужыванне формаў параўнання прыслоўяў і прыметнікаў у нашай мове. Запомніце, што прыслоўі вышэйшай і найвышэйшай ступеняў параўнання заўсёды паясняюць дзеяслоў (гаварыць хутчэй, зрабіць найлепш), у той час як ступені параўнання прыметнікаў дапасоўваюцца да назоўнікаў (хутчэйшая хада, найлепшая праца). Змяшэнне гэтых формаў звычайна адбываецца пад уплывам рускай мовы і ў нашай мове з’яўляецца памылкай.
Заданне

Напішыце простую форму вышэйшай ступені параўнання прыслоўяў:

Дрэнна, кепска – горш, горай

Мала – менш, меней

Горка — гарчэй
Перакладзіце сказы:

Костер разгорался всё сильнее и сильнее. – Вогнішча разгаралася ўсё мацней і мацней.

Хуже всего в жизни неопределённость. – У жыцці горш за ўсё няпэўнасць.

На улице холодно, а в доме намного теплей. – На дварэ холадна, а ў хаце нашмат цяплей.

Ехать, конечно, легче, чем идти. – Ехаць, канечне, лягчэй, чым ісці.

Плохо, но бывает и хуже. – Дрэнна, але бывае і горш (горай).

Так плохо, что дальше некуда. – Так кепска (дрэнна, блага), што далей няма куды.

Грибов было много, но чаще всего попадались опята. – Грыбоў было шмат, але часцей за ўсё трапляліся апенькі.

Одним словом, теперь мы чувствовали себя увереннее. – Адным словам, цяпер мы адчувалі сябе больш упэўнена.

А дальше события развивались все интересней и интересней. – А далей падзеі развіваліся ўсё цікавей ды цікавей.

Источник статьи: http://shkola.of.by/stupeni-paranannya-prisloya.html

Ступені параўнання прыслоўяў

Ступені параўнання прыслоўяў

Ступені параўнання: вышэйшую і найвышэйшую — утвараюць толькі якасныя прыслоўі з суфіксам -а- кшталту словаў далёка, добра, прыгожа.

Вышэйшая ступень параўнання мае простую і складаную формы. Простая форма ўтвараецца ад пачатковай формы прыслоўя пры дапамозе суфіксаў —ей, — эй, — ай (далёка – далей, прыгожа – прыгажэй), а таксама шляхам замены кораня з далучэннем суфікса -ш (добра – лепш, але ёсць і форма лепей, мала – менш, але і меней, дрэнна – горш і горай). Да гэтых формаў могуць далучацца і прыслоўі куды, яшчэ: працаваць куды лепш, бегчы яшчэ хутчэй. Трэба запомніць, што пры ўтварэнні формы параўнання прыслоўяў можа адбывацца чаргаванне зычных (доўга – даўжэй, суха – сушэй), а таксама выпадзенне суфіксаў –к-/-ок-/-ёк- (далёка – далей, шырока – шырэй).

Складаная, або апісальная, форма ўтвараецца пра дапамозе спалучэння прыслоўяў са словамі больш, менш (больш далёка, менш важна). Аднак такім шляхам нельга ўтварыць апісальную форму ад прыслоўяў многа ці мала.

Нельга забывацца на тое, што пасля вышэйшай ступені параўнання прыслоўяў мусіць ужывацца прыназоўнік за (піша лепш за яе) або параўнальная канструкцыя са злучнікам чым (як): Міхась піша дыктоўкі лепш, чым Антось.

Найвышэйшая ступень параўнання таксама мае простую і складаную формы. Простая форма ўвараецца далучэннем прыстаўкі най- да формы вышэйшай ступені (менш – найменш, далей – найдалей). Аднак прыслоўі з прыстаўкай най- (за выключэннем словаў найбольш, найменш, найгорш, найлепш) у мове ўжываюцца не вельмі актыўна.

Складаная форма ўтвараецца спалучэннем прыслоўяў са словамі найбольш, найменш (найбольш важна, найменш складана), а таксама спалучэннем формаў вышэйшай ступені са словамі за ўсё, за ўсіх (менш за ўсё, больш за ўсіх). Да прыслоўяў з прыстаўкай най- могуць далучацца часціцы як, чым, што з мэтай узмацнення значэння найвышэйшай ступені: зрабіць як найлепш, пабегчы чым найхутчэй.

Важна не блытаць ужыванне формаў параўнання прыслоўяў і прыметнікаў у нашай мове. Запомніце, што прыслоўі вышэйшай і найвышэйшай ступеняў параўнання заўсёды паясняюць дзеяслоў (гаварыць хутчэй, зрабіць найлепш), у той час як ступені параўнання прыметнікаў дапасоўваюцца да назоўнікаў (хутчэйшая хада, найлепшая праца). Змяшэнне гэтых формаў звычайна адбываецца пад уплывам рускай мовы і ў нашай мове з’яўляецца памылкай.

Напішыце простую форму вышэйшай ступені параўнання прыслоўяў:

Источник статьи: http://pandia.ru/text/80/106/38916.php

Ступені параўнання якасных прыслоўяў

Прыслоўі, утвораныя ад якасных прыметнікаў, маюць вышэйшую і

найвышэйшую ступені параўнання і паказваюць на розную ступень пра-

яўлення дзеяння, стану ці якасці. «Беларуская граматыка» (Мн., 1985,

ч. 1.) вылучае звычайную і вышэйшую ступені параўнання прыслоўяў,

пакідаючы па-за ўвагай найвышэйшую ступень. Але такая класіфікацыя

наўрад ці можа быць прымальнай: у так званай звычайнай ступені параў-

нання (добра, ціха, высока) няма параўнання. Формы ступеней параўнан-

ня прыслоўяў, як і ступеней параўнання прыметнікаў, бываюць простыя

(сінтэтычныя) і складаныя (аналітычныя).

Простая форма вышэйшай ступені параўнання ўтвараецца ад

асновы якаснага прыслоўя пры дапамозе суфікса -ей(-эй): смела –

смялей, весела – весялей, зручна – зручней, моцна – мацней, хутка – ху-

тчэй, блізка – бліжэй. Прыслоўі мала, многа, добра, дрэнна ўтвараюць

суплетыўныя простыя формы вышэйшай ступені параўнання: мала –

менш (меней), многа – больш (болей), добра – лепш (лепей), дрэнна –

горш (горай). Суплетыўныя формы з суфіксам -ш у сучаснай беларускай

літаратурнай мове ўжываюцца часцей, чым з суфіксам -ей(-ай).

Формы вышэйшай ступені параўнання раней, даўней, далей могуць

траціць значэнне ступені параўнання – адбываецца лексікалізацыя – і

набываць значэнне ‘калісьці’, ‘у мінулым’, ‘потым’. Такое значэнне формы

параўнання называецца элятывам: Раней ніякі дождж цябе не мог спы-

ніць. (М. Т.). Даўней забівалі паслоў, якія прыносілі дрэнныя звесткі

(М.Т.). Далей, як і ва ўсіх пісьмах, ішлі паклоны – кожнаму паасобку

Складаная форма вышэйшай ступені параўнання ўтвараецца з

дапамогай слоў больш (болей), менш (меней), якія далучаюцца да яка-

сных прыслоўяў: больш выразна, больш вынікова, больш зручна, менш

прыкметна, менш адчувальна, менш эфектыўна.

Простая форма найвышэйшай ступені параўнання ўтвараецца ад

простай формы вышэйшай ступені параўнання прыслоўя пры дапамозе

прыстаўкі най-: найбольш, найменш, найпрыкметней, найпрасцей,

Складаная форма найвышэйшай ступені параўнання ўтвараецца

далучэннем слоў найбольш, найменш да прыслоўяў, а таксама далучэн-

нем да простай формы вышэйшай ступені параўнання прыслоўяў слоў

за ўсё, за ўсіх: найбольш дакладна, найбольш эфектыўна, найбольш зру-

чна, найменш удала, менш за ўсё, лепш за ўсё, хутчэй за ўсіх, мацней за

Складаныя формы ступеней параўнання могуць утварацца ад усіх

якасных прыслоўяў, чаго нельга сказаць адносна простых формаў, якія

ўтвараюцца не ад усіх якасных прыслоўяў: хрыпла, чула, зразумела, ба-

люча, дымна, слушна, сярдзіта, колка, ліпка, слізка (параўн. з прыметні-

камі, якія не ўтвараюць простых формаў ступеней параўнання).

Да формаў вышэйшай і найвышэйшай ступеней параўнання пры-

слоўяў могуць далучацца часціцы яшчэ, усё, куды, як, чым, сама і інш.,

якія ўзмацняюць значэнне ступені: яшчэ мацней, усё горш, куды цяжэй,

як найхутчэй, чым найкарацей, сама лепш: Трэба было як найхутчэй

рухацца далей (В. Б.). Памаленечку, але з кожным днём усё смялей і

ўладарней наступала вясна (Сач.). Сусед заўсёды чытаў нешта такое

старое-старое: кніга, што ляжала перад ім, сама меней мела гадоў

Тут вы можете оставить комментарий к выбранному абзацу или сообщить об ошибке.

Источник статьи: http://studfile.net/preview/9490551/page:77/

Усе якасныя прыслоўі маюць формы вышэйшай і найвышэйшай ступені параўнання

СПАМПАВАЦЬ ФАЙЛ WORD Раздатка. Ступені параўнання прыметнікаў

НЕАБХОДНА ПАМЯТАЦЬ!

ВЫШЭЙШАЯ СТУПЕНЬ ПАРАЎНАННЯ абавязкова ўжываецца з аб’ектам параўнання ў форме:

1) В. скл. з прыназоўнікам за : Ён быў старэйшы за сябра на два гады;

2) Н. скл. з параўнальным злучнікам чым або я к: Ён быў старэйшы, чым сябар (або: як сябар), на два гады. Сѐлетні ўраджай лепшы, як леташні (або: чым леташні).

Формы Р. скл. без прыназоўніка тыпу ‖смялей яго‖, ‖святлей расы‖ — гэта рускія канструкцыі, гэта адхіленне ад нормаў беларускай мовы.

НЯЗМЕННЫЯ ФОРМЫ вышэйшай ступені параўнання з суфіксамі -ей, -эй, -ай тыпу лепей, вышэй, горай лічацца адхіленнем ад літаратурнай нормы, бо яны аманімічныя з адпаведнымі формамі прыслоўяў і безасабова-прэдыкатыўных слоў у вышэйшай ступені параўнання: дзяўчынка вышэйшая за брата – дзяўчынка скача вышэй за брата.

Формы Р. скл. з прыназоўнікам ад у беларускай мове дапушчальныя ў мастацкім стылі (але не ў навуковым і не ў дзелавым): Мацнейшым ад голасу быў посвіст бурану.

Простая форма вышэйшай ступені параўнання ад прыметнікаў: малады – маладзейшы, стары – старэйшы. Прыметнікі малодшы, старшы ўжываюцца пры абазначэнні афіцыйных пасадаў і званняў і не маюць вышэйшай ступені параўнання: малодшы сяржант, старшы выкладчык. Прыметнік малодшы таксама ўжываецца ў значэнні ‘больш позні паводле часу свайго з’яўлення’: малодшы брат, малодшая сястра, але старэйшы брат (не старшы!)

НАЙВЫШЭЙШАЯ СТУПЕНЬ ПАРАЎНАННЯ звычайна ўжываецца з аб’ектам параўнання ў форме:

1) Р. скл. з прыназоўнікамі з або сярод : Ляжыць на зямлі найвышэйшая з сосен (або сярод сосен);

2) В. скл. з прыназоўнікам за і займеннікам ус ё або ўсі х : найдаражэйшы за ўсіх (або: найдаражэйшы за ўсё ).

Увага! Формы найвышэйшай ступені параўнання прыметнікаў могуць абазначаць самую высокую (ці самую нізкую) ступень якасці прадмета без параўнання з іншымі: найшчаслівейшы дзень, найбагацейшы чалавек ( нельга – багацейшы чалавек. )

НЕ БЛЫТАЦЬ: У рускай мове прыметнікі з суфіксам -ейш- тыпу добрейший в мире человек, полезнейшие вещи, древнейшие орудия труда – гэта найвышэйшая ступень (”превосходная степень”), а ў беларускай мове – вышэйшая. Таму ў беларускай мове такім канструкцыям адпавядаюць простыя або складаныя формы найвышэйшай ступені параўнання: найлепшы (найдабрэйшы) ў свеце; самыя карысныя рэчы, самыя старажытныя прылады працы.

Ступені параўнання не ўтвараюць:

1) адносныя і прыналежныя прыметнікі: студэнцкі, Віцеў;

2) складаныя прыметнікі: белавокі, лапавухі, чаргабровы, цёмна-сіні;

3) прыметнікі з суфіксамі непаўнаты якасці -ават-, -яват- : белаваты, караткаваты, велікаваты.

4) прыметнікі, якія абазначаюць колькасна нязменную якасць, якая не можа праяўляцца ў большай ці меншай ступені: сляпы, глухі, жывы, халасты,замужняя, жанаты, босы, голы, мёртвы, вусаты, рагаты, крывы і інш.;

5) прыметнікі, якія абазначаюць масці жывёл: буланы, руды, рыжы, буры, гняды, вараны, рабы, кары, русы, пярэсты;

6) прыметнікі, якія абазначаюць колер прадметаў праз іх адносіны да іншых прадметаў: карычневы, блакітны, бронзавы, васільковы, ружовы, вішнёвы, крэмавы і інш.

НЕ ЎТВАРАЮЦЦА простыя формы вышэйшай і найвышэйшай ступеняў параўнання ад якасных прыметнікаў з суфіксамі -авіт, -ав, -яв, -ляв, -лів, -іст, — юч, -аўн, -ат, -н, -к, -л, -ічн, -ніч, -еньк, -эзн: цягавіты, перадавы, бялявы, агністы, балючы, коўкі, гераічны, маляўнічы, маленькі, велічэзны.

Заданне 1. Утварыць магчымыя формы параўнання прыметнікаў:

Салодкі – 1. саладзейшы, 2. больш/менш салодкі, 3. найсаладзейшы,

1. найбольш/найменш салодкі, самы салодкі, саладзейшы за

Звонкі – 1. званчэйшы, 2. больш/менш звонкі, 3. найзванчэйшы,

1. найбольш/найменш звонкі, самы звонкі, званчэйшы за ўсіх

Стараваты – не ўтварае (непаўната якасці)

Шпаркі — 1. шпарчэйшы, 2. больш/менш шпаркі, 3. найшпарчэйшы,

1. найбольш/найменш шпаркі, самы шпаркі, шпарчэйшы за

Гарадскі – не ўтварае (адносны прыметнік)

Даўганогі – не ўтварае (складаны прыметнік)

Дрэнны – 1. горшы, 2. больш/менш дрэнны, 3. найгоршы,

1. найбольш/найменш дрэнны, самы дрэнны, горшы за ўсё

Босы – не ўтварае (нязменная якасць)

Бурачковы – не ўтварае (колер праз адносіны да прадмета)

Мяккі – 1. мякчэйшы, 2. больш/менш мяккі, 3. наймякчэйшы,

1. найбольш/найменш мяккі, самы мяккі, мякчэйшы за ўсё

Заданне 2. Перакласці сказы:

Мед слаще сахара. – Мёд саладзейшы за цукар (Мёд саладзейшы, чым

Железо легче золота. – Жалеза лягчэйшае за золата.

Летние дни длиннее зимних. – Летнія вакацыі даўжэйшыя за зімовыя.

Эта книга интереснее той. – Гэта кніга цікавейшая за тую.

Озеро Нарочь больше и глубже Свитязи. – Возера Нарач большае і

глыбейшае за Свіцязь.

Бритва острее ножа. – Брытва вастрэйшая за нож.

Имя Якуба Колоса носит одна из красивейших площадей столицы. – Імя Якуб Коласа носіць адна з найпрыгажэйшых плошчаў сталіцы.

Софийский собор в Полоцке – одна из древнейших каменных построек в нашей стране. – Сафійскі сабор у Полацку – адна з найстаражытнейшых мураваных пабудоваў у нашай краіне.

Последняя задача была проще предыдущей. – Апошняя задача была прасцейшая за папярэднюю.

Брат был старше меня на 3 года. – Брат быў старэйшы за мяне на 3 гады.

Добрая слава дороже богатства. – Добра слава даражэйшая за багацце.

Источник статьи: http://www.movananova.by/garady-belarusi/gramatyka-stupeni-paraunannya-prymetnikau-2.html